Diagnoza

Co to jest diagnoza?

Diagnoza to proces opisywania problemów w sposób uporządkowany. Terapeuci, lekarze, pedagodzy razem z dzieckiem i jego opiekunami starają się zebrać istotne cegiełki informacji. W czasie diagnozy ustalamy listę głównych problemów oraz mechanizmów, które je wywołują i podtrzymują, klasyfikujemy je za pomocą międzynarodowych skal ICD 10, DSM V, ICD 11 czy ICF, Takie systematyczne spojrzenie za pomocą dwóch podejść konceptualizacji i diagnozy nozologicznej pozwala zaplanować leczenie i terapię, która będzie dostosowana do potrzeb dziecka i rodziny.

Diagnoza neuropsychologiczna

Diagnoza neuropsychologiczna to podejrzenie pracy naszego układu nerwowego za pomocą wielu narzędzi, a także prób – zarówno wystandaryzowanych (czyli takich, które wyniki można powtarzać i wykonuje się w schematycznych warunkach) oraz klinicznych wskazujących bardziej na sposób myślenia niż na pomiary ilościowe. Zrozumienie sposobu przetwarzania danych przez dziecko przybliża do postawienia adekwatnej diagnozy.

Testy neuropsychologiczne służą ocenie poziomu:

Diagnoza pedagogiczna

Testy pedagogiczne służą ocenie specyficznych trudności jako przyczyny niepowodzeń szkolnych. Obejmują między innymi metody badające: umiejętność czytania (tempo , technika czytania, rozumienie przeczytanego tekstu) i pisania (zgodność pod względem ortografii, gramatyki, graficznej jakości) oraz umiejętności matematyczne (rozpoznawanie i operacje na liczbach, zapis matematyczny). Najczęściej wykorzystujemy testy do badania gotowości szkolnej, dysleksji rozwojowej, dysgrafii, dysortografii, dyskalkulii, zaburzeń językowych. Podczas badania pedagogicznego ocenie podlega między innymi adekwatność wiedzy i umiejętności dostosowanych do wieku, umiejętności podejmowania pracy i motywowania się.

Diagnoza psychologiczna/medyczna

Diagnoza to moment zebrania danych i wspólnego ocenienia problemu. Spojrzenia na mechanizmy, które powodują występowanie problemów i potem podtrzymują je w codziennym życiu. Ta diagnoza opiera się na zbudowaniu z elementów układanki całościowego obrazu problemu dotykającego rodzinę. Czasami takie spotkanie jest jedno, czasami dwa lub trzy, w zależności od stopnia złożoności problemów. W pewnych sytuacjach konieczne pozostają dodatkowe konsultacje i czasami wyniki badań np. genetycznych. Przy dużych wątpliwościach diagnostycznych dziecko może zostać poproszone, aby wzięło udział w kilku spotkaniach grupy terapeutycznej, prowadzonej przez naszych terapeutów celem obserwacji. Dzięki bezpośredniej obserwacji zachowania dziecka wśród rówieśników, uzyskujemy dodatkowe informacje o jego funkcjonowaniu, pomagające w sformułowaniu ostatecznej diagnozy.

Konsultacja lekarska/ psychologiczna/psychoterapeutyczna podsumowująca

Podsumowaniem całego procesu diagnozy jest konsultacja medyczna lub psychologiczna podsumowywująca, która służy zebraniu i uzupełnieniu dotychczasowych informacji, postawieniu rozpoznania, ewentualnego wdrożenia leczenia farmakologicznego i zaplanowaniu dalszych oddziaływań terapeutycznych. Jeżeli są państwo zainteresowani to w trakcie takiej wizyty lub w wyjątkowych sytuacjach poza (wtedy jest to dodatkowa usługa) formułujemy wnioski na piśmie.

Czyli moment diagnozy wyznacza nam:

  • informację o problemach bieżących i ich uciążliwości,
  • zdefiniowaniu tych problemów w jednostkę chorobową ( jedną lub kilka);
  • ustaleniu przyczyn wystąpienia problemów (biologiczne, rozwojowe, rodzinne, społeczne, psychologiczne),
  • przyjrzeniu się zasobom danej osoby,
  • sformułowaniu problemu i celu terapii,
  • spojrzeniu jakie mechanizmy podtrzymują zaburzenie,
  • opracowaniu planu terapii z udziałem rodziny.

Konceptualizacja – sposób opisu problemu obejmujący jego przyczyny, mechanizm i czynniki podtrzymujące. W terapii poznawczo-behawioralnej oznacza to opisywanie zachowań dziecka, jego otoczenia, okoliczności, w jakich się one pojawiają, a także myśli. Obejmuje także zrozumienie myśli, emocji i przekonań. Mechanizmy te wywołują problemowe sytuacje i jeżeli te wielokrotnie się powtarzają to tworzą obraz zaburzenia.

Diagnoza nozologiczna – przypisywanie określonych objawów do określonej jasno zdefiniowanej w klasyfikacji chorób ICD (skala Światowej Organizacji Zdrowia WHO) lub DSM (klasyfikacja Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego – APA) – każde zaburzenie ma swój wyjątkowy unikalny kod.

Odbieranie bodźców – percepcja to szereg procesów odpowiedzialnych za odbieranie bodźców (wzrok, słuch, dotyk, węch, smak), zarejestrowanie, przetworzenie i uporządkowanie informacji, a następnie zastosowanie tych danych do podejmowania działań i decyzji. W zależności od przyczyny zaburzeń funkcji poznawczych u osób z zaburzeniami percepcji mogą wystąpić takie trudności jak: mała spostrzegawczość, trudności w rozróżnianiu szczegółów, co powoduje słabą orientację w mało znanym otoczeniu czy problem w znalezieniu rzeczy w plecaku i szafce, trudności w ocenieniu odległości, rozpoznawaniu kształtów. W zakresie percepcji słuchowej mogą się pojawić trudności w różnicowaniu dźwięków mowy, zniekształcaniu odbieranej informacji, myleniu słów i trudności w rozumieniu komunikatów.

Procesy uwagi – to procesy odpowiedzialne za selekcję, wybór istotnych do podejmowania działań bodźców, które docierają do dziecka. Następuje rozwój kontroli uwagi. Poprzez uwagę dowolną (jeżeli nie ma innych deficytów) dziecko jest w stanie ignorować szum informacyjny, dłużej potrafi skoncentrować się na wybranym bodźcu oraz potrafi z wielu sygnałów za pomocą selekcji wybrać ten potrzebny .

Osłabienie powyższych funkcji powoduje dużą męczliwość, a tym samym trudności w odrabianiu zadań np. w wybraniu najistotniejszych faktów, pisaniu sprawdzianów, gdy za oknem słychać jeżdżące samochody. Trudno wówczas skupić się na krótkim zadaniu. Niepokojąca jest również sytuacja, w której dziecko nadmiernie skupia się na wykonywanej czynności np. koniecznie musi dokończyć zadanie w danej chwili, musi wykonać zadanie bardzo dokładnie – frustruje się, gdy tak nie jest.

Pamięć – związana jest z procesami kodowania, zapamiętywania i przywoływania potrzebnej wiedzy. Rola tej funkcji jest kluczowa w całym procesie uczenia się, począwszy od rozwoju mowy (pamięć semantyczna), poprzez uczenie się poszczególnych czynności (pamięć proceduralna) a także zdobywanie i dzielenie się wiedzą o otaczającej rzeczywistości (pamięć długotrwała).

W trakcie rozwoju, mózg ludzki przyjmuje szereg informacji, jednak nie wszystkie zapamiętuje, a jedynie te, które w danym kontekście mają dla niego znaczenie np.mogą być wykorzystane do wykonania konkretnej czynności. Bardzo ważny wpływ na przechowywanie w pamięci informacji ma powtarzanie (związany jest z tym szeroko pojęty trening pamięci).

Zaburzenia pamięci choć w mniejszym stopniu dotyczą dzieci, jeżeli występują, znacząco wpływają na ich funkcjonowanie. Trudności związane z pamięcią wprowadzają dezorientacje, często zaburzają komunikację i wpływają tym samym na jakość życia dziecka.

Funkcje wykonawcze – odpowiedzialne za planowanie i podejmowanie działań. Często zaburzone u dzieci z ADHD ( problemy z planowaniem nawet takich czynności jak ubieranie, odrabianie zadań, wyjście punktualnie do szkoły). Trudności w dostrzeganiu, a co za tym idzie modyfikacji swoich błędów. Funkcje wykonawcze odpowiedzialne są również za abstrakcyjne myślenie, czy umiejętności hamowania reakcji impulsywnych.

Funkcje językowe – zaburzone nazywamy afazją dotyczą różnych aspektów mowy (nieprawidłowe rozumienie mowy, nieprawidłowe budowanie wypowiedzi, nieadekwatne rozumienie i używanie gestów).
U dzieci z Zespołem Aspergera występują jako trudności w zakresie pragmatycznego używania języka do celów społecznych, semantycznego aspektu mowy czyli rozpoznawania różnych znaczeń danego słowa bądź prozodii, trudności z odpowiednią tonacją i rytmem.